Długoterminowe prawa przesyłowe

Alokacja długoterminowych praw przesyłowych

PSE S.A. w ramach aukcji organizowanych przez Joint Allocation Office S.A. (dalej JAO) udostępniają długoterminowe prawa przesyłowe dla transgranicznej wymiany energii elektrycznej w horyzoncie rocznym oraz miesięcznym na tzw. profilu technicznym obejmującym połączenia krajowego systemu elektroenergetycznego z systemami Niemiec, Czech i Słowacji (aukcje typu explicit). Alokacja długoterminowych zdolności przesyłowych odbywa się z wykorzystaniem dedykowanej platformy (tzw. single allocation platform) obsługiwanej przez JAO. Zasady aukcji oraz alokacji długoterminowych praw przesyłowych są uregulowane w dokumencie „Harmonised allocation rules for long-term transmission rights”, opracowanym zgodnie z artykułem 51 Rozporządzenia Komisji (UE) 2016/1719 (Forward Capacity Allocation, FCA). Wielkości długoterminowych praw przesyłowych możliwych do udostępnienia w ramach aukcji rocznych oraz aukcji miesięcznych są określane na podstawie wyników analiz przeprowadzonych z wykorzystaniem parametrów opisanych w Załączniku nr 1 do Instrukcji Ruchu i Eksploatacji Sieci Przesyłowej, część Bilansowanie systemu i zarządzanie ograniczeniami systemowymi. Proces wyznaczania wielkości długoterminowych praw przesyłowych jest również opisany w informacji dostępnej pod poniższym linkiem.

Zobacz więcej:
Auctions | JAO
Auctions Rules-JAO (HAR)
Proces wyznaczania wielkości długoterminowych praw przesyłowych (pdf)

 

Charakter długoterminowych praw przesyłowych

Zgodnie z Rozporządzeniem Komisji (UE) 2016/1719 (FCA) długoterminowe prawa przesyłowe mogą mieć charakter fizyczny (ang. Physical Transmission Rights, PTR) albo finansowy (ang. Financial Transmission Rights, FTR).

PTR są bezpośrednio powiązane z fizycznymi zdolnościami połączeń wzajemnych i uprawniają kupującego do przesyłania określonej ilości energii pomiędzy dwiema strefami rynkowymi. Oznacza to, że wykorzystane prawa przesyłowe, czyli nominowane (zgłoszone) jako grafiki PTR, nie mogą być następnie oferowane w ramach rynków krótkoterminowych wymiany międzysystemowej. Posiadacze PTR mogą nominować swoje prawa przesyłowe, tj. mają możliwość zadeklarować czy zamierzają skorzystać ze swojego prawa fizycznego. Jeżeli posiadacze praw PTR nie skorzystają z prawa do fizycznego wykorzystania praw przesyłowych, PTR są odsprzedawane na rynku krótkoterminowym zgodnie z zasadą „wykorzystaj albo sprzedaj” (ang. use it or sell it). Oznacza to, że PTR dają ich posiadaczom prawo do odsprzedania nienominowanych zdolności i otrzymania za nie rekompensaty finansowej równej iloczynowi nienominowanych zdolności oraz różnicy pomiędzy cenami na rynkach dnia następnego, których dotyczą prawa przesyłowe.

FTR są ekwiwalentem instrumentów finansowych i nie mogą być nominowane, stąd nie wiążą się z fizyczną realizacją wymiany handlowej. FTR dają posiadaczom prawo do otrzymania zapłaty równej różnicy pomiędzy cenami na rynkach dnia następnego, których dotyczą prawa przesyłowe.. W ten sposób FTR zabezpieczają kupującego przed różnicami cenowym pomiędzy dwiema strefami rynkowymi.

Od momentu uruchomienia projektu Core Flow-Based Day-ahead Market Coupling PSE oferują długoterminowe prawa przesyłowe typu FTR.

Zobacz więcej:
Rozporządzenie Komisji (UE) 2016/1719 (FCA)

 

Zdolności przesyłowe na profilu technicznym

Dla odzwierciedlenia specyfiki połączeń pomiędzy systemami wprowadzono pojęcie przekroju handlowego i przekroju technicznego. Przekrój handlowy to zestawienie połączeń wzajemnych dwóch sąsiadujących obszarów regulacyjnych. Uczestnicy rynku biorący udział w międzysystemowej wymianie energii elektrycznej składają JAO oferty na rezerwację zdolności przesyłowych na danym przekroju handlowym. Przekrój techniczny to zestawienie wzajemnych połączeń międzysystemowych jednego lub więcej obszarów regulacyjnych, mających wspólny techniczny limit dla transakcji handlowych realizowanych przez połączenia wzajemne. Operatorzy indywidualnie wyznaczają dostępne zdolności przesyłowe dla przekrojów technicznych własnego obszaru, które następnie są udostępniane uczestnikom rynku przez JAO w przetargu.
Poniższy rysunek przedstawia przekroje handlowe, dla których składane są oferty i alokowane zdolności przesyłowe w przetargach skoordynowanych oraz przekroje techniczne, których zdolności przesyłowe są obecnie oferowane. Niebieskie strzałki oznaczają przekroje handlowe a czerwone linie przekroje techniczne. PSE wyznaczają wielkości długoterminowych zdolności przesyłowych wymiany międzysystemowej wykorzystując profil techniczny łączący system Polski z systemami Niemiec, Czech oraz Słowacji.

Proces przetargowy realizowany jest w ramach aukcji typu explicit. Decyzja o przyjęciu bądź odrzuceniu oferty na rezerwację zdolności przesyłowych jest podejmowana w trakcie przetargu, w którym akceptowane są oferty o najwyższej cenie, gdzie limity zdolności przesyłowych na przekrojach technicznych stanowią warunki ograniczające. Uczestnicy procesu aukcyjnego składają swoje oferty na rezerwację zdolności przesyłowych danego przekroju handlowego i konkurują nie tylko z innymi ofertami złożonymi na rezerwację zdolności przesyłowych na tym przekroju handlowym, lecz również z ofertami złożonymi na innych przekrojach handlowych wliczających się do limitu przekroju technicznego. Proces przetargowy trwa do czasu wypełnienia limitów zdolności przesyłowych na wszystkich przekrojach technicznych przez przyjęte oferty.