Obszary działalności

HVDC

Kodeks sieci określający wymogi dotyczące przyłączania do sieci systemów wysokiego napięcia prądu stałego oraz modułów parku energii z podłączeniem prądu stałego (HVDC)

Kodeks sieci określający wymogi dotyczące przyłączania do sieci systemów wysokiego napięcia prądu stałego oraz modułów parku energii z podłączeniem prądu stałego (HVDC) to kodeks przyłączeniowy określający wymagania dla połączeń prądu stałego. Kodeks został opublikowany w dzienniku Urzędowym UE w dniu 8 września 2016 r., wszedł w życie 28 września 2016 r.

Rozporządzenie to pomaga wprowadzić warunki konkurencji na rynku wewnętrznym energii elektrycznej, zapewnić bezpieczeństwo systemu oraz integrację odnawialnych źródeł energii elektrycznej, a także ułatwić obrót energią elektryczną w całej Unii.

Kodeks Sieci HVDC nakłada obowiązki zapewniające właściwe wykorzystanie przez operatorów systemów zdolności systemów HVDC oraz modułów parku energii z podłączeniem prądu stałego w przejrzysty i niedyskryminacyjny sposób, w celu zapewnienia równych szans podmiotom w całej Unii.

Wymogi Kodeksu Sieci HVDC mają zastosowanie do:

  1. Systemów HVDC łączących obszary synchroniczne lub obszary regulacyjne, w tym systemów back-to-back;
  2. Systemów HVDC łączących moduły parku energii z siecią przesyłową lub siecią dystrybucyjną;
  3. Modułów parku energii z podłączeniem prądu stałego;
  4. Osadzonych systemów HVDC w ramach jednego obszaru regulacyjnego, które są przyłączone do sieci przesyłowej;
  5. Osadzonych systemów HVDC w ramach jednego obszaru regulacyjnego, które są przyłączone do sieci dystrybucyjnej, jeśli właściwy operator systemu przesyłowego (OSP) wykaże, że wywołują one skutki transgraniczne. Przy dokonywaniu oceny właściwy operator systemu przesyłowego bierze pod uwagę długoterminowy rozwój sieci;

zwanych dalej również „systemami HVDC”.

Nowy i istniejący system HVDC

Zapisy i wymogi określone w Kodeksie Sieci HVDC, co do zasady, dotyczą nowych systemów HVDC. Istniejące systemy HVDC nie będą podlegały wymogom tego rozporządzenia, z zastrzeżeniem przypadków dotyczących modernizacji lub wymiany urządzeń, mających wpływ na zdolności techniczne systemu HVDC.

Istniejący system HVDC będzie objęty stosowaniem Kodeksu Sieci HVDC, jeżeli (art. 4 ust. 1):

  1. został zmodyfikowany w takim stopniu, że jego umowa przyłączeniowa musi zostać zmieniona w znacznym stopniu;
  2. organ regulacyjny lub, w stosownych przypadkach, państwo członkowskie postanowi objąć system HVDC wszystkimi lub niektórymi wymogami Kodeksu Sieci HVDC na wniosek właściwego OSP.

Zgodnie z zapisami Kodeksu Sieci HVDC na potrzeby jego stosowania system HVDC uznaje się za istniejący, jeżeli (art. 4 ust. 2):

  1. jest już przyłączony do sieci w dniu wejścia w życie Kodeksu Sieci HVDC;
  2. lub właściciel nieprzyłączonego jeszcze systemu HVDC zawarł ostateczną i wiążącą umowę zakupu głównego urządzenia odbiorczego w terminie do dwóch lat od wejścia w życie Kodeksu Sieci HVDC – tj. do 28 września 2018 r. Właściciel systemu HVDC powiadomił o zawarciu umowy właściwego operatora systemu i właściwego OSP w terminie 30 miesięcy od wejścia w życie niniejszego rozporządzenia – tj. do 28 marca 2019 r.

W powiadomieniu przekazywanym właściwemu operatorowi systemu i właściwemu OSP przez właściciela systemu HVDC lub modułu parku energii z podłączeniem prądu stałego podaje się co najmniej tytuł umowy, datę jej podpisania i datę wejścia w życie oraz specyfikację podstawowej instalacji wytwórczej lub urządzeń HVDC, które mają zostać zbudowane, zmontowane lub zakupione.

Państwo członkowskie może postanowić, że w określonych okolicznościach organ regulacyjny może ustalić, czy instalację należy uznać za istniejącą czy za nową.

Rzeczpospolita Polska skorzystała z tego uprawnienia. W dniu 1 stycznia 2019 r. wszedł w życie art. 1 pkt 4 ustawy o zmianie ustawy Prawo energetyczne oraz niektórych innych ustaw (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 2348; dalej: Ustawa). Jedną ze zmian wprowadzonych Ustawą, było dodanie art. 8a do ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne, zgodnie z którym, operator systemu elektroenergetycznego, do którego sieci są przyłączane urządzenia, instalacje lub sieci, o których mowa w Kodeksie Sieci HVDC może złożyć do Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki wniosek o rozstrzygnięcie, czy te urządzenia, instalacje lub sieci spełniają wymogi uznania ich za istniejące czy nowe.

Link do aktu prawnego:

Polska wersja - tekst skonsolidowany:
https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:02016R1447-20160908

Sprostowanie - polska wersja:

https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=OJ:L_202490109

English version:
http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/PDF/?uri=CELEX:32016R1447&qid=1498132772705&from=EN

Główne działania związane z wdrażaniem Kodeksu Sieci HVDC:

W celu realizacji postanowień zawartych w Kodeksie Sieci HVDC, PSE S.A. współpracują z innymi Operatorami Systemów, organami administracji, właścicielami systemów HVDC. Opracowane rozwiązania, o ile jest to wymagane przepisami, są konsultowane z uczestnikami rynku i następnie przedkładane do akceptacji odnośnym organom regulacyjnym. Główne działania związane z wdrożeniem Kodeksu Sieci HVDC dotyczą:

  1. Opracowania wymogów ogólnego stosowania;
  2. Dokonania klasyfikacji systemów HVDC jako nowych/istniejących dla celów stosowania Kodeksu;
  3. Ustalenia zasad udzielania odstępstw od obowiązków wynikających z Kodeksu;
  4. Określenia zakresu modernizacji systemu HVDC, która powodować będzie objęcie systemu HVDC wymogami Kodeksu;
  5. Opracowania procedury weryfikacji zakresu modernizacji systemu HVDC;
  6. Opracowania i upublicznienia procedury pozwolenia na użytkowanie;
  7. Ustalenia standardu wymiany informacji i koordynacji pomiędzy właścicielem systemu HVDC a właściwym operatorem systemu i OSP;
  8. Określenia obowiązków właściciela systemu HVDC oraz operatora systemu na potrzeby testów symulacji i monitorowania zgodności.

Wdrażanie Kodeksu:

Poniżej zamieszczono informacje o konsultowanych, jak również zatwierdzonych przez regulatorów dokumentach, które PSE S.A. opublikowały na swojej stronie internetowej:

Procedury Odstępstw:

  1. Konsultacje przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki nt. kryteriów odstępstw;
  2. Komunikat Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki (nr 74/2017) w sprawie ustalenia kryteriów oceny wniosków o przyznanie odstępstw zgodnie art. 79 i art. 80 rozporządzenia Komisji (UE) 2016/1447 z dnia 26 sierpnia 2016 r. ustanawiającego kodeks sieci określający wymogi dotyczące przyłączenia do sieci systemów wysokiego napięcia prądu stałego oraz modułów parku energii z podłączeniem prądu stałego

Wymogi ogólnego stosowania dla systemów HVDC oraz modułów wytwarzania energii z podłączeniem prądu stałego (Wymogi 2019)

Art. 5 ust. 4  Kodeksu Sieci HVDC nakłada na OSP oraz właściwych operatorów systemu obowiązek opracowania propozycji wymogów dla instalacji odbiorczych, zgodnie z zasadami wskazanymi w art. 5 ust. 3 Kodeksu Sieci HVDC. W praktyce dla największej liczby instalacji podlegających wymogom HVDC właściwym operatorem systemu jest OSP.

W sytuacji, w której Rzeczpospolita Polska zdecyduje, aby wszystkie wymogi wynikające z Kodeksu Sieci HVDC, dla każdego systemu HVDC objętego stosowaniem Kodeksu Sieci HVDC, bez względu na miejsce przyłączania systemu HVDC, zostały określone przez OSP, to PSE S.A. będą zobowiązane do opracowania zarówno wymogów przewidzianych przez Kodeks Sieci HVDC do opracowania przez OSP, ale także wszystkich wymogów, które zgodnie z Kodeksem Sieci HVDC mają zostać opracowane przez właściwego operatora systemu. W praktyce oznacza to, że OSP byłby zobowiązany do opracowania wymogów dla systemów HVDC przyłączanych również do systemów dystrybucyjnych.

Wymogi ogólnego stosowania musiały zostać przedłożone do zatwierdzenia podmiotowi wyznaczonemu przez państwo członkowskie lub - w przypadku braku takiego wyznaczenia - krajowemu organowi regulacyjnemu w terminie dwóch lat od daty wejścia w życie Kodeksu Sieci HVDC, tj. do dnia 28 września 2018 r.

Mając na uwadze powyższe, a także wypełniając obowiązki nałożone na OSP przez Kodeks Sieci HVDC, PSE S.A. podjęły działania, które pozwolą na przedłożenie do zatwierdzenia przez Prezesa URE propozycji wymogów ogólnego stosowania w terminie określonym w Kodeksie Sieci HVDC. Jednocześnie, z uwagi na brak rozstrzygnięć w zakresie przeniesienia z OSD na OSP obowiązku opracowania wymogów wynikających z Kodeksu Sieci HVDC oraz możliwość ich dokonania przed określonym terminem przekazania wymogów do zatwierdzenia przez Prezesa URE, OSP opracował propozycję wymogów, która zawierała pełny katalog wymogów, które muszą lub mogą zostać określone przez operatorów. 

PSE S.A. działając zgodnie z art. 5 ust. 4 Kodeksu Sieci HVDC, w dniu 24 września 2018 r. przedłożyły do Prezesa URE w celu zatwierdzenia dokument „Propozycja OSP wymogów ogólnego stosowania wynikających z Rozporządzenia Komisji (UE) 2016/1447 z dnia 26 sierpnia 2016 r. ustawiającego kodeks sieci określający wymogi dotyczące przyłączenia do sieci systemów wysokiego napięcia prądu stałego oraz modułów parku energii z podłączeniem prądu stałego” (dalej: Propozycja OSP), zawierający wymogi ogólnego stosowania za opracowanie których zgodnie z Rozporządzeniem 2016/1447 PSE S.A. były odpowiedzialne jako OSP i jako właściwy operator. Propozycja OSP była przedmiotem konsultacji publicznych, które zostały przeprowadzone w dniach 27 marca 2018 r. – 10 maja 2018 r.

W dniu 18 grudnia 2018 r. wszedł w życie art. 1 pkt 6 ustawy o zmianie ustawy Prawo energetyczne (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 2348; dalej: Ustawa). Jedną ze zmian wprowadzonych Ustawą, było dodanie art. 9ga do ustawy Prawo Energetyczne (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 755 z późn. zm.; dalej: Prawo Energetyczne), który wypełnia uprawnienie Państwa Członkowskiego do przeniesienia odpowiedzialności za opracowanie wymogów ogólnego stosowania, o których mowa w Rozporządzeniach Komisji (UE) nr: 2016/631, 2016/1388 i 2016/1447, z właściwych operatorów (w praktyce OSD) na OSP.

Mając na uwadze powyższe, Prezes URE, pismem z dnia 9 stycznia 2019 r. (dalej: Wezwanie), wezwał do zmian w Propozycji OSP przedłożonej w dniu 24 września 2018 r.

PSE S.A. w dniu 4 lutego 2019 r. w odpowiedzi na Wezwanie przekazały Prezesowi URE zmienione wymogi ogólnego stosowania (dalej:  Wymogi 2019) obejmujące wszystkie wymogi określone w Kodeksie Sieci HVDC, do których opracowania zobowiązany został OSP, na podstawie art. 9ga ust. 1 Prawa Energetycznego.

Wymogi 2019 w stosunku do Propozycji OSP uwzględniają wymogi, które zgodnie z Kodeksem Sieci HVDC zobowiązani są opracować OSD jako właściwi operatorzy systemu. Treść tych wymogów jest tożsama z Propozycją OSD wymogów ogólnego stosowania, która została opracowana przez PSE S.A. po przeprowadzonym procesie konsultacji i udostępniona na stronie internetowej PSE S.A. na potrzeby wykorzystania przez OSD, w celu przedłożenia wymogów ogólnego stosowania wynikających z Kodeksu Sieci HVDC do zatwierdzenia przez Prezesa URE.

Decyzje

Prezes URE, decyzją znak DRE.WOSE.7128.384.4.2018.2019.ZJ z dnia 20 marca 2019 r. zatwierdził Wymogi 2019  przedłożone przez PSE S.A. Przedmiotowa decyzja została opublikowana na stronie internetowej Prezesa URE.

Informacja nt. decyzji Prezesa URE zatwierdzającej Wymogi 2019 została zamieszczona na stronie internetowej OSP.

Wymogi ogólnego stosowania dla systemów HVDC oraz modułów wytwarzania energii z podłączeniem prądu stałego (Wymogi 2025)

PSE S.A. działając zgodnie z art. 5 ust. 1 i 7 Kodeksu Sieci HVDC oraz art. 9ga ust. 1 Prawa Energetycznego w dniu 31 października 2024 r. przedłożyły do Prezesa URE w celu zatwierdzenia dokument „Wymogi ogólnego stosowania wynikające z rozporządzenia Komisji (UE) 2016/1447 z dnia 26 sierpnia 2016 r. ustanawiającego kodeks sieci określający wymogi dotyczące przyłączenia do sieci systemów wysokiego napięcia prądu stałego oraz modułów parku energii z podłączeniem prądu stałego (NC HVDC) – Kwiecień 2025 r.” (dalej: Wymogi 2025) zawierający zaktualizowane wymogi ogólnego stosowania. Wymogi 2025 były przedmiotem konsultacji publicznych, które zostały przeprowadzone w dniach 1 lutego 2024 r. – 10 marca 2024 r.

Konieczność zmiany wymogów ogólnego stosowania wynikała z potrzeb zapewnienia bezpieczeństwa pracy sieci elektroenergetycznej oraz równoważenia dostaw energii elektrycznej z zapotrzebowaniem na tę energię, w tym uwzględniając wzrost generacji OZE oraz biorąc pod uwagę rosnące znaczenie instalacji wytwórczych instalowanych na morzu łączących się z KSE za pośrednictwem systemów HVDC. Oczekiwanie nowych zdolności technicznych od systemów HVDC w postaci inercji syntetycznej ma stanowić istotny środek zaradczy do utrzymania bezpiecznej pracy systemu elektroenergetycznego. Ponadto w celu zapewnienia bezpieczeństwa pracy sieci elektroenergetycznej istotne było doprecyzowanie wymagań w zakresie dopuszczalnych poziomów zakłóceń i wahań napięcia w punkcie przyłączenia, jakie obiekt przyłączany powinien spełnić. Uwzględniono przy tym obecne krajowe wymagania w zakresie dotrzymywania parametrów jakości określone w rozporządzeniu Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 22 marca 2023 r. w sprawie szczegółowych warunków funkcjonowania systemu elektroenergetycznego (Dz. U. poz. 819, z późn. zm.).

Decyzje

Prezes URE, decyzją znak DRE.WKP.744.19.13.2024.WŻ z dnia 15 maja 2025 r. zatwierdził Wymogi 2025. Przedmiotowa decyzja została opublikowana na stronie internetowej Prezesa URE.

Informacja nt. decyzji Prezesa URE zatwierdzającej Wymogi 2025 została zamieszczona na stronie internetowej OSP.

Zasady stosowania Wymogów Ogólnego Stosowania:

• Wymogi 2025 mają zastosowanie dla systemów HVDC oraz modułów wytwarzania energii z podłączeniem prądu stałego dla których wydanie warunków przyłączenia nastąpi od 1 grudnia 2025 r.

• Wymogi 2025 mają zastosowanie odpowiednio do zakresu modernizacji lub remontu, w przypadku zgłoszenia właściwemu operatorowi systemu modernizacji albo modyfikacji dotychczasowych parametrów technicznych systemów HVDC lub modułów wytwarzania energii z podłączeniem prądu stałego, powodujących konieczność wprowadzenia znacznej zmiany umowy przyłączeniowej zgodnie z art. 4 ust. 1 lit. a) Kodeksu Sieci HVDC, które zostanie złożone od 1 grudnia 2025 r.

Dla pozostałych systemów HVDC oraz modułów wytwarzania energii z podłączeniem prądu stałego podlegających wymaganiom Kodeksu HVDC, dla których nie mają zastosowania Wymogi 2025, obowiązujące pozostają Wymogi 2019.

Do pobrania:

Kodeks Sieci HVDC – Wymogi Ogólnego Stosowania

Obowiązki publikacyjne

Zgodnie z art. 55 ust. 2 Kodeksu Sieci HVDC właściwy operator systemu określa oraz podaje do publicznej wiadomości wszelkie szczegółowe przepisy procedury pozwolenia na użytkowanie w procesie przyłączenia nowych systemów wysokiego napięcia prądu stałego (dalej: systemy HVDC), a na podstawie art. 60 ust. 3 Kodeksu Sieci HVDC właściwy operator systemu określa oraz podaje do publicznej wiadomości dodatkowe szczegóły procedury pozwolenia na użytkowanie w procesie przyłączania nowych modułów parku energii z podłączeniem prądu stałego (dalej: PPM DC). Dodatkowo na podstawie art. 70 ust. 3 i 4 Kodeksu Sieci HVDC operatorzy systemów zostali zobowiązani do podania do publicznej wiadomości wykazu informacji i dokumentów, które należy przedstawić, a także wymogi, które mają być spełnione przez właściciela systemu HVDC lub właściciela PPM DC w ramach procesu zapewniania zgodności oraz podział obowiązków między właścicielem systemu HVDC lub właścicielem PPM DC, a operatorem systemu na potrzeby testów, symulacji i monitorowania zgodności.

W związku z powyższym PSE S.A. opracowały i opublikowały następujące dokumenty:

  • „Procedura testowania systemów HVDC wraz z podziałem obowiązków między właścicielem systemu HVDC a PSE S.A. na potrzeby testów oraz warunki i procedura dotyczące wykorzystania odpowiednich certyfikatów sprzętu”;
  • „Procedura testowania modułów parku energii z podłączeniem prądu stałego wraz z podziałem obowiązków między właścicielem modułu parku energii z podłączeniem prądu stałego a PSE S.A. na potrzeby testów oraz warunki i procedura dotyczące wykorzystania odpowiednich certyfikatów sprzętu”;
  • „Procedura pozwolenia na użytkowanie dla modułów parku energii z podłączeniem prądu stałego oraz systemów HVDC”;
  • „Procedura objęcia istniejącego modułu parku energii z podłączeniem prądu stałego wymogami NC HVDC w przypadku modernizacji lub wymiany”.

wraz z komunikatem dostępnym pod adresem: https://www.pse.pl/-/informacja-osp-na-temat-dokumentow-i-danych-ktore-nalezy-przedstawic-w-procesie-weryfikacji-wymagan-rozporzadzenia-ue-2016-1447?

Wyżej wymienione dokumenty wraz z załącznikami zostały zamieszczone na stronie internetowej PSE S.A. pod adresem: https://www.pse.pl/dokumenty w zakładce „Kodeksy Sieci -> NC HVDC”.

Strona ENTSO-E z informacjami na temat Kodeksu Sieci HVDC

Dodatkowe informacje związane z wdrażaniem Kodeksu Sieci HVDC dostępne są również na stronie internetowej:
https://www.entsoe.eu/network_codes/hvdc/

Szczegółowe zagadnienia związane z wdrażaniem Kodeksów przyłączeniowych dostępne są również na stronie internetowej ENTSO-E:
https://www.entsoe.eu/active-library/codes/cnc/