Słownik pojęć:
 

OIRE – Operator Informacji Rynku Energii

CSIRE – Centralny System Informacji Rynku Energii

OSD – Operator Systemu Dystrybucyjnego elektroenergetycznego

OSP – Operator Systemu Przesyłowego elektroenergetycznego

KSE – Krajowy System Elektroenergetyczny

POB – Podmiot Odpowiedzialny za Bilansowanie Handlowe

 

Czym jest OIRE?

Operator Informacji Rynku Energii (OIRE) to podmiot odpowiedzialny za wdrożenie, zarządzanie i administrowanie Centralnym Systemem Informacji Rynku Energii oraz przetwarzanie zgromadzonych w nim informacji na potrzeby realizacji procesów rynku energii elektrycznej. Rolę OIRE od 3 lipca 2021r. pełnią Polskie Sieci Elektroenergetyczne S.A.

 

Czym jest CSIRE?

Centralny System Informacji Rynku Energii (CSIRE) to system teleinformatyczny służący do przetwarzania informacji rynku energii na potrzeby procesów rynku energii elektrycznej oraz wymiany informacji pomiędzy użytkownikami systemu. Ma on wspierać realizację procesów detalicznego rynku energii - w tym przede wszystkim procesu zmiany sprzedawcy. Będzie stanowił też miejsce rejestracji i udostępniania danych pomiarowych pochodzących z liczników energii elektrycznej (pozyskiwanych oraz przekazywanych do CSIRE przez operatorów systemów elektroenergetycznych).

 

Czym są informacje rynku energii?

• informacje dotyczące punktu pomiarowego (np.: adres, moc umowna, grupa taryfowa, zawarte umowy),
• dane pomiarowe energii elektrycznej, 
• informacje o zdarzeniach rejestrowanych przez licznik zdalnego odczytu,
• polecenia odbierane przez licznik zdalnego odczytu,
• inne informacje niezbędne do dostarczania energii elektrycznej.

 

Jakie są główne cele funkcjonowania CSIRE?

Kluczowym celem jest zapewnienie skutecznej i bezpiecznej wymiany informacji na rynku energii elektrycznej, umożliwiającej uczestnikom tego rynku realizację ich ustawowych praw i obowiązków. Pozostałe, równie istotne cele, to:

• ujednolicenie oraz usprawnienie procesów rynku energii elektrycznej, w tym w szczególności procesu zmiany sprzedawcy energii elektrycznej,
• poprawa konkurencyjności na rynku energii elektrycznej,
• umożliwienie bezpłatnego dostępu odbiorcom do własnych informacji rynku energii (w tym danych pomiarowych),
• zapewnienie użytkownikom profesjonalnym bezpłatnego dostępu do wybranych danych statystycznych,
• zapewnienie danych umożliwiających uczestnikom rynku oferowanie nowych produktów i usług,
• poprawa wykorzystania zasobów KSE.

 

Jakie korzyści przyniesie wdrożenie CSIRE odbiorcom końcowym?

Odbiorcy końcowi uzyskają bezpłatny dostęp do swoich bieżących i historycznych informacji rynku energii, w tym informacji o obowiązujących go umowach dotyczących zaopatrzenia w energię elektryczną, informacji o sprzedawcy energii, danych pomiarowych.  System CSIRE pozwoli na skrócenie wybranych procesów rynku energii, w szczególności procesu zmiany sprzedawcy – z obecnych 21 dni docelowo do 1 dnia, a także pozwoli na sprawniejszą obsługę sprzedaży rezerwowej. Dostęp do danych pomiarowych pozwoli lepiej zarządzać zużyciem energii elektrycznej, co wpłynie na obniżenie rachunków. Wzrośnie również pewność w kwestii poprawności rozliczeń za sprzedaż i dystrybucję energii elektrycznej, ponieważ CSIRE będzie jednorodnym, wiarygodnym i stabilnym źródłem informacji.

 

Jakie korzyści przyniesie wdrożenie CSIRE rynkowi energii elektrycznej?

Sprzedawcy energii będą mogli – wyłącznie za zgodą klienta – pozyskać dotyczącego go informacje rynku energii, w tym w szczególności dane pomiarowe. Pozwoli im to na przygotowanie spersonalizowanych ofert dopasowanych do potrzeb danego klienta, czy też na zaproponowanie nowych usług odbiorcom końcowym (np. rozliczanie zużycia zgodnie z taryfą dynamiczną). CSIRE ujednolici procesy i sposób zbierania danych, przez co obniży barierę wejścia na rynek nowych podmiotów świadczących usługi w sektorze elektroenergetycznym, a także ograniczy koszty funkcjonowania na rynku. Istotną zmianą będzie również redukcja liczby interfejsów, ustalenie jednolitych zasad dostępu, czy jednoznaczny podział odpowiedzialności za poszczególne dane. W przyszłości system CSIRE może być również rozbudowywany o dane kolejnych sektorów, takich jak gaz, woda czy ciepło.

Dodatkowo CSIRE pozwoli na zautomatyzowane uruchomienie sprzedaży rezerwowej w przypadku braku umowy sprzedaży (podstawowej).

 

Jakie korzyści wdrożenie CSIRE przyniesie KSE?

CSIRE umożliwi efektywniejsze wykorzystanie zasobów i planowanie pracy krajowego systemu elektroenergetycznego (KSE). Jedna centralna baza informacji rynku energii umożliwi operatorowi systemu przesyłowego m.in. dokładniejsze prognozowanie generacji rozproszonej poprzez dostęp do aktualnej i pełnej bazy danych tych wytwórców. Daje ona również możliwość przyszłej integracji procesów rynku detalicznego i hurtowego.

 

Kiedy CSIRE zacznie funkcjonować?

Od 1 lipca 2025 r.

 

W jaki sposób CSIRE będzie pozyskiwać i udostępniać dane pomiarowe?

Dane pomiarowe energii elektrycznej będą pozyskiwane z liczników energii elektrycznej, w tym liczników zdalnego odczytu przez operatorów systemów dystrybucyjnych (OSD) oraz operatora systemu przesyłowego (OSP), a następnie będą przekazywane do CSIRE. System będzie przechowywać oraz udostępniać dane pomiarowe wyłącznie uprawnionym podmiotom. Użytkownicy CSIRE, w tym odbiorcy energii elektrycznej, będą mieli dostęp do swoich danych za pośrednictwem utworzonego przez OIRE „Portalu Użytkownika KSE”.

 

Jak wdrożenie CSIRE wpłynie na funkcjonowanie OSD?

Operatorzy systemów dystrybucyjnych będą musieli dostosować sposób realizacji procesów rynku energii, swoje systemy, jak również zakres przetwarzanych danych pomiarowych do nowych standardów. Zmieni się również sposób udostępniania danych pomiarowych, które OSD będą zobligowani przekazywać do CSIRE.

 

Jak wdrożenie CSIRE wpłynie na funkcjonowanie sprzedawców energii?

Sprzedawcy energii będą musieli dostosować sposób realizacji procesów rynku energii oraz swoje systemy, do nowych standardów.

 

Jak CSIRE wpłynie na dotychczasowy model wymiany informacji pomiędzy uczestnikami rynku energii?

Obecnie wymiana informacji przebiega w sposób rozproszony, zdecentralizowany. Uczestnicy rynku tacy jak: OSD, OSP, sprzedawcy, wytwórcy, POB, czy odbiorcy i prosumenci – komunikują się i przesyłają dane pomiędzy sobą. W praktyce oznacza to funkcjonowanie wielu źródeł danych, różnych standardów i mnogość interesariuszy. Rozwiązaniem tego problemu jest utworzenie centralnej bazy danych, która będzie stanowiła główne miejsce dostarczania i pozyskiwania informacji rynku energii. Model scentralizowany zakłada przekazywanie/wymianę informacji jedynie z CSIRE.

 

Czy realizacja wszystkich procesów opisanych w Standardach wymiany informacji CSIRE (SWI), będzie możliwa zarówno poprzez Portal Użytkownika profesjonalnego, jaki i dedykowany interfejs pomiędzy systemami Użytkowników profesjonalnych lub Użytkowników uprawnionych a CSIRE (API)?

Tak. Realizacja wszystkich procesów opisanych w SWI ma być możliwa zarówno przez Portal Użytkownika profesjonalnego, jaki i dedykowany interfejs pomiędzy systemami Użytkowników profesjonalnych lub Użytkowników uprawnionych a CSIRE (API).

 

Gdzie znajdę zakres informacji przetwarzanych w CSIRE?

Pełna specyfikacja informacji, które będą przetwarzane w CSIRE znajduje się w Zakresie informacyjnym komunikatów CSIRE wchodzących w skład Technicznych standardów komunikacji biznesowej CSIRE - PSE (TSKB).

 

Jaka jest podstawa prawna zmian na rynku energii elektrycznej?

Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne (Dz. U. z 2022 r. poz. 1385 z późn. zm.) oraz powiązane z nią akty wykonawcze (rozporządzenia), a także przepisy ustaw wprowadzających zmiany do ustawy – Prawo energetyczne m.in.:

• ustawa z dnia 20 maja 2021 r. o zmianie ustawy - Prawo energetyczne oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1093 z późn. zm.);
• ustawa z dnia 7 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o przygotowaniu i realizacji strategicznych inwestycji w zakresie sieci przesyłowych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2023 r. poz. 1506);
• ustawa z dnia 28 lipca 2023 r. o zmianie ustawy - Prawo energetyczne oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2023 r. poz. 1681)
• ustawa z dnia 17 sierpnia 2023 r. o zmianie ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2023 r. poz. 1762).

 

Czy przekazywanie danych i informacji do CSIRE będzie obowiązkowe?

Tak, zgodnie z ustawą, wszystkie podmioty – w tym odbiorcy energii elektrycznej – uczestniczące w procesach rynku energii będą zobowiązane do przekazywania stosownych informacji rynku energii do CSIRE.

 

Czy korzystanie z CSIRE będzie płatne?

Korzystanie z CSIRE będzie bezpłatne m. in. dla odbiorców końcowych, OSD i sprzedawców energii.

 

Kto będzie miał dostęp do moich danych i w jakim celu?

Dane odbiorcy, w tym dane pomiarowe, będą udostępnione zgodnie z Ustawą m.in.:

• samemu odbiorcy, 
• OSD – w zakresie niezbędnym do realizacji ich praw oraz obowiązków, 
• sprzedawcy – w zakresie niezbędnym do dokonywania rozliczeń za energię elektryczną,
• podmiotowi upoważnionemu przez odbiorcę – w zakresie upoważnienia. 

 

Jak długo moje dane pomiarowe będą przechowywane w CSIRE?

Zgodnie z Ustawą, dane pomiarowe odbiorcy będą przechowywane przez 7 lat od dnia ich zarejestrowania w CSIRE. Po tym czasie OIRE dokona anonimizacji danych, co oznacza, że nie będzie możliwe przypisanie ich do konkretnego odbiorcy. Dane będą mogły być dalej przechowywane w postaci danych zagregowanych (zbiorczych).

 

Czy moje dane będą bezpieczne?

Przetwarzanie danych osobowych w CSIRE będzie spełniać wymogi określone w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z 27 kwietnia 2016 r. („RODO”). W PSE obowiązują  procedury ochrony danych osobowych, które są elementem Systemu Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji. PSE posiadają inspektora ochrony danych i sekcję ochrony danych osobowych. Przy projektowaniu CSIRE uwzględnia się wymogi wynikające z RODO, w szczególności w zakresie uwzględnienia prywatności w fazie projektowania i domyślnej ochrony danych,  zapewnienia bezpieczeństwa przetwarzania danych osobowych w oparciu międzynarodowe standardy ISO/IEC 29134:2017, a także zapewnienia realizacji praw osób, których dane będą przetwarzane w CSIRE (np. prawo dostępu do danych, prawo do kopii danych). Biorąc powyższe pod uwagę przetwarzanie danych osobowych w CSIRE będzie realizowane w sposób bezpieczny oraz z zapewnieniem ochrony praw osób, których dane będą przetwarzane w tym systemie.

 

Interoperacyjności, minimalnych wymagań dla rejestrów publicznych i wymiany informacji w postaci elektronicznej oraz minimalnych wymagań dla systemów teleinformatycznych (Dz. U. 2012, poz. 526, z późn. zm.).
Czyli to oznacza, że podmiot, np. Nadawca Fizyczny musi spełniać wszelkie wymogi techniczne opisane w tym rozporządzeniu? Bez tego nie zostanie certyfikowanym NF. ?
1. Czy wszystkie z poniższych norm muszą zostać spełnione?
ISO/IEC 20000-1 i PN-ISO/IEC 20000-2.
Internet Engineering Task Force (IETF) i publikowane w postaci Request For Comments (RFC),
World Wide Web Consortium (W3C) i publikowane w postaci W3C Recommendation (REC)
ISO/IEC 10646 wraz ze zmianami lub normę ją zastępującą.
PN-ISO/IEC 27001, a ustanawianie zabezpieczeń, zarządzanie ryzykiem oraz audytowanie odbywa się na podstawie Polskich Norm związanych z tą normą, w tym:
1. PN-ISO/IEC 17799 – w odniesieniu do ustanawiania zabezpieczeń;
2. PN-ISO/IEC 27005 – w odniesieniu do zarządzania ryzykiem;
3. PN-ISO/IEC 24762 – w odniesieniu do odtwarzania techniki informatycznej po katastrofie w ramach zarządzania ciągłością działania.

CSIRE jest zobowiązany do spełnienia minimalnych wymagań dla systemów teleinformatycznych, określone w rozdziale IV rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 12 kwietnia 2012 r. w sprawie Krajowych Ram Interoperacyjności, minimalnych wymagań dla rejestrów publicznych i wymiany informacji w postaci elektronicznej oraz minimalnych wymagań dla systemów teleinformatycznych (Dz. U. z 2017, poz. 2247, z późn. zm.) co powoduje, iż identyczne wymagania sformułowano dla systemów teleinformatycznych, które mają być do niego przyłączone.

W związku z powyższym powinny zostać spełnione wszystkie wymagania określone w powyższej regulacji (z uwzględnieniem funkcjonalności wykorzystywanych przez CSIRE i określonych w: "Załączniku 5 do IRiESP-OIRE – Wymagania techniczne jakie spełniają systemy informacyjne współpracujące z Centralnym systemem informacji rynku energii" oraz "Technicznych Standardach Systemów Informacyjnych"). 

Normy ISO przywołane w niniejszym rozporządzaniu w sposób usystematyzowany pomagają w spełnieniu wymagań jednakże IRiESP-OIRE nie nakłada na podmioty ubiegające się o przyłączenie do CSIRE wymogu uzyskania certyfikatów dla tych norm.